مقدمه ای بر گیمیفیکیشن یا بازی وار سازی

گیمیفیکیشن [۱] (بازی وار سازی) یعنی استفاده از عناصر بازی و تکنیک های طراحی بازی در زمینه های غیر بازی از جمله آموزش(سو و چنگ[۲]، ۲۰۱۵).

این فناوری برجسته ترین پیشرفت برآمده از تحولات بازی و سرگرمی است که باعث افزایش انگیزش درونی و تغییررفتار به صورت تدریجی می شود. گیمیفیکیشن مفهومی جدید است که از مولفه های بازی در موقعیت های غیر از بازی در جهت بالا بردن سطح درگیری افراد در رفتارهای فردی و اجتماعی  بهره می گیرد. (سانگ کیون و همکاران[۳]، ۲۰۱۸).

     یکی از روش های تدریس در موضوعات مختلف که تاکید فراوانی می شود بازی است. صرفنظر از مخاطبان و موضوع آموزش، به کارگیری بازی در آموزش می تواند به معلمان کمک کند سرفصل های آموزشی خود را هیجان انگیزتر، آموزنده تر و سرگرم کننده تر طراحی کنند(زیانی و تاجفر [۴]، ۲۰۱۷).  کوین[۵] (۲۰۰۳) بیان می دارد که بازی می تواند به کودکان در کسب دانش از جهان کمک کند و در آنها آمادگی لازم برای رویارویی با مسائل واقعی ایجاد کند.

علاوه بر این (صفوی، ۱۳۹۷) فوایدی دیگر برای آموزش از طریق بازی بیان می دارد. ۱- دارای پاداش ذاتی است؛ چون کودکان بازی را دوست دارند و از روی میل و رغبت در آن شرکت می کنند. ۲- اغلب بازی ها موقعیت های پیچیده زندگی را که مفاهیم آن از زندگی واقعی گرفته شده است به شیوه ای ساده و قابل فهم به نمایش می دهند. از این رو بازی موجب می شود که  کودکان مفاهیم مربوط به زندگی را فراگیرند. از آنجا که در بازی کودکان با هم مشارکت دارند، دچار رخوت و سستی نمی شوند.

جسپر جول[۶] (۲۰۰۱) بیان می دارد بازی شامل ۵ مشخصه است: ۱- قوانین، ۲-نتایج قابل اندازه گیری معتبر، ۳- نتایج ارزشمند، ۴-دلبستگی بازیکن به نتایج و ۵- تلاش.سایر ویژگی هایی که اغلب در بازی مشاهده می شود شامل، چالش، کنترل یا نفوذ بازیکن، رقابت، رمز و راز، ارزیابی، پیشرفت، محرک های حسی و بازخورد فوری است (میلر[۷] , ۲۰۱۳ ) .

مک گونیگال[۸] (۲۰۱۱)، استدلال می کند که یک بازی شامل: اهداف، قوانین، بازخورد، چالش، نتایج ارزشمند است و به طور داوطلبانه بازی می شود.

شناخته شده ترین عناصر بازی که در گیمیفیکیشن به کار می روند امتیازات، تابلوی امتیازات و مدال ها هستند که هرکدام مزایا و البته محدودیت های خاص خود رادارند(ورباخ و هانتر[۹] , ۲۰۱۲). عناصر سه گانه امتیازات، تابلوی امتیازات و مدال ها، فقط خود دستاورد نیستند بلکه نمایشگر پیشرفت و دستاورد ها در طول سفر کاربر در گیمیفیکیشن می باشند.

امتیازات: برای حفظ نمرات اثربخش بوده و میان پیشرفت و پاداش های بیرونی ارتباط ایجاد کرده و می توانند به عنوان یک بازخورد سریع به کاربر دیده شوند.

مدال ها: متشکل از نمایش بیرونی دستاورد در یک سیستم گیمیفاید شده هستند و اهدافی را برای کاربران تنظیم می کنند که برانگیزش آن ها تأثیر داشته و نمادی از وضعیت آنها هستند.

تابلوی امتیازات: امکان مقایسه پیشرفت را با همتایان فراهم می کند و این در حالی است که این ابزار می تواند برانگیزاننده یا از بین برنده انگیزه باشد، زیرا کاربران در انگیزه برای مشارکت با یکدیگر متفاوت هستند

ورباخ و هانتر (۲۰۱۲) معتقدند سه دسته از عناصر بازی وجود دارند که برای گیمیفیکیشن قابل استفاده هستند: پویایی، پیشبرندِ ها و مؤلفه ها

پویایی ها: انتزاعی هستند، زیرا برای تحریک انگیزش جهت اقدام طراحی می شوند و نشان دهنده هدف بزرگ سیستم گیمیفاید شده شامل محدودیت ها، احساسات، روایت، پیشرفت و روابط هستند.

پیشبرندِ ها: به معنی فرایندهایی هستند که منجر به مشارکت بازیکن به منظور رسیدن به یک یا چند پویایی می شوند. پیشبرندهای اصلی بازی که در گیمیفیکیشن به کار می روند شامل چالش ها، شانس، رقابت و همکاری، بازخورد، پاداش ها، تعاملات، برنده شدن و عناصر دیگر هستند.

مؤلفه ها: شکلی خاص از پیشبرند ها و پویایی ها هستند که علاوه بر امتیازات، تابلوی امتیازات و مدال ها، شامل دستاورد، سطوح، تیم ها، کالاهای مجازی و اجزای دیگر نیز می باشند.

     همانطور که بیان شد گیمیفیکیشن به مفهوم به کارگیری عناصر بازی در موقعیتهای آموزشی است و راهکاری است که آموزش را برای کاربران لذتبخش و جذاب می کند. فعالیت یادگیرنده در محیط گیمیفیکیشن باعث درگیری بیشتر وی شده و ماندگاری حضور فرد را در فرایند یادگیری بیشتر می کند. موقعیتهای معما برانگیز و سوالات باعث می شود ذهن یادگیرنده برای پیدا کردن پاسخ مدام فعال باشد. پاسخگویی به سوالات منجر به کسب امتیاز می شود. وجود تخته امتیازات در گیمیفیکیشن و همچنین امکان تحلیل و مقایسه عملکرد افراد با یکدیگر باعث می شود بین دانش آموزان رقابت جذابی شکل بگیرد و برای به دست آوردن امتیاز بیشتر به سوالات بیشتری پاسخ دهند

     رویکردهای جدیدی همچون گیمیفکیشن هنوز به صورت جدی وارد آموزش و پرورش نشده است. هر چند در تجارت، حمل و نقل، کسب و کار و…به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. با این حال در آموزش و پرورش مقاومت جدی در رابطه با این رویکردها وجود دارد. از آنجاییکه گیمیفیکیشن بر عناصر بازی تاکید می کند ممکن است به عنوان یک رویکرد جدی در آموزش و پرورش تلقی نشود. اما نتایج مطالعاتی که در این حوزه صورت گرفته است دال بر کارآیی بسیار بالای این روشهای آموزشی در کودکان و نوجوانان هستند.

     گیمیفیکیشن به عنوان قالبی برای ارائه و ترویج مفاهیم موردنظر در حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، ظرفیت های بسیاری جهت تسهیل انتشار مفاهیم فرهنگی و سبک زندگی بومی کشور بویژه در میان کاربران جوان را فراهم می سازد و می تواند فرصتی برای تجدید و تحول رویکردهای ترویجی باشد.

1. Su, C-H. & Cheng, C-H. (2015). “A mobile gamification learning system for improving the learning motivation and achievements”. Journal of Computer Assisted Learning, 31, 268-286.
2. Sangkyun, k.,Kibong, S., Barbara., L., Burton. J.(2018). “Gamification in learning and education”.Cham, Switzerland: Springer, International publishing.
3. Ziani. M, Tajfar.Hoosang.(2017). “Effect of gamification on behavioral outputs of instructional learner”. First national conference on advances and opportunities in information and communication
4. Coyne, R. (2003). “Mindless repetition: Learning from computer games”. Design Studies, 24, 199–۲۱۲٫
5. Miller, C. (2013). “The gamification of education. In Developments in Business Simulation and Experiential Learning”. Proceedings of the Annual ABSEL conference (Vol. 40)
6. McGonigal, J. (2011) “Reality Is Broken: Why Games Make Us Better and How They Can Change the World”, Penguin.
7. Werbach, K. & Hunter, D. (2012) “For the win: how game thinking can revolutionize your business”. Philadelphia, PA: Wharton Digital Press.
8. صفوی. امان الله. (۱۳۹۷)، روش ها، فنون و الگوهای تدریس. تهران: سمت

[۱] -gamification

[۲] -Su, C-H. & Cheng, C-H

[۳] -Sangkyun & al

[۴] -Ziani. M, Tajfar.Hoosang

[۵] -Coyne

[۶] -Juul

[۷] – Miller, C

[۸] – McGonigal

[۹] – Werbach & Hunter